Przepisy Polskiego Ładu wejdą w życie już w styczniu 2022 r. Wśród wielu kwestii znajduje się w szczególności obrót bezgotówkowy – zarówno w transakcjach między przedsiębiorcami (transakcje B2B), jak i w transakcjach z udziałem konsumenta (transakcje B2C).
- Zmiany w prawie przedsiębiorców – kasa rejestrująca i terminal płatniczy
Jednym z kroków, jakie zostały podjęte przez ustawodawcę w celu zwiększenia liczby transakcji dokonywanych bezgotówkowo, a co za tym idzie, w celu zapewnienia większej transparentności tych transakcji, jest wprowadzenie obowiązku posiadania przez przedsiębiorców terminala płatniczego.
Zgodnie z nowelizowaną ustawą z dnia 6 marca 2018 r. – prawo przedsiębiorców (t.j.: Dz. U. z 2021 r. poz. 162; art. 19a ust. 1-4), przedsiębiorca, który jest obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, będzie musiał zapewnić możliwość dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 z późn. zm.) w każdym miejscu, w którym faktycznie wykonuje działalność gospodarczą, a więc w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego. Dokonywanie zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego to nic innego jak korzystanie z karty płatniczej. W praktyce więc przedsiębiorca, o którym mowa wyżej, będzie obowiązany posiadać terminal płatniczy w celu przyjmowania płatności w formie bezgotówkowej.
Ze względu na to, że jednym z podstawowych zadań kas rejestrujących jest połączenie i przesyłanie określonych danych między tymi kasami a Centralnym Repozytorium Kas, przedsiębiorca prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej i posiadający terminal płatniczy będzie również obowiązany zapewnić współdziałanie kasy z terminalem. Współdziałanie to powinno odbywać się zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, określonymi w wydanym na podstawie ustawy o VAT rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 12 września 2021 r. w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz. U. z 2021 r. poz. 1759).
Jednocześnie, biorąc pod uwagę, że jeszcze nie wszyscy przedsiębiorcy spełniają określone wyżej wymagania techniczno-organizacyjne, aby konsument mógł dokonywać u nich zapłaty w formie bezgotówkowej (a do wejścia w życie przepisów Polskiego Ładu czasu bardzo niewiele), ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia, na czas określony, niektórych przedsiębiorców z obowiązku posiadania terminala płatniczego. Podstawą takiego zwolnienia miałoby być rozporządzenie ministra właściwego do spraw gospodarki działającego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych.
- Transakcje B2B – obniżenie limitu płatności
Innym ważnym krokiem w kierunku zwiększenia liczby transakcji bezgotówkowych jest znaczące obniżenie limitu wartości transakcji B2B, poniżej którego przedsiębiorcy są zwolnieni z obowiązku dokonywania płatności z tytułu tych transakcji za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Obecnie, przepisy ustawy – prawo przedsiębiorców (art. 19 pkt 2) ) stanowią, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty. Transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. Po wejściu w życie przepisów Polskiego Ładu przedmiotowy limit zostanie obniżony do 8 000 zł, a więc w zasadzie prawie o połowę.
Przedsiębiorcy, którzy będą regulować należności z tytułu transakcji związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą o wartości przekraczającej 8 000 zł gotówką, muszą liczyć się z określonymi sankcjami podatkowymi.
Zgodnie z ustawą o CIT i ustawą o PIT (odpowiednio art. 15d ust. 1 oraz art. 22p ust. 1), odpowiednio podatnicy oraz podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca wyżej opisanej transakcji:
- została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
- została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na tzw. białej liście podatników VAT – w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
- pomimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” została dokonana z pominięciem tego mechanizmu.
- Transakcje B2C – wprowadzenie limitu płatności
W przypadku transakcji z udziałem konsumentów ustawodawca zdecydował się na rozwiązanie, którego na gruncie polskich przepisów jeszcze nie było, a mianowicie wprowadził limit wartości transakcji B2C, powyżej którego konsumenci są obowiązani dokonywać płatności z tytułu tych transakcji za pośrednictwem rachunku płatniczego.
Zgodnie z nowelizowaną ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz. U. z 2020 r. poz. 287; art. 7b), konsument będzie obowiązany dokonywać płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekroczy 20 000 zł lub równowartość tej kwoty. Transakcje w walutach obcych będą przeliczane na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
W ślad za tą regulacją określono też sankcje podatkowe dla przedsiębiorców, którzy będą przyjmować od konsumentów gotówkę jako należność z tytułu transakcji o wartości przekraczającej 20 000 zł.
Zgodnie z nowelizowanymi w tym zakresie ustawą o CIT i ustawą o PIT (odpowiednio art. 12 ust. 1 pkt 16) oraz art. 14 ust. 2 pkt 20) ), kwota płatności z tytułu omawianej transakcji, otrzymana odpowiednio przez podatnika oraz podatnika prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą bez pośrednictwa rachunku płatniczego, będzie stanowiła jego przychód.
- Ulga na nabycie terminalu płatniczego
Przedsiębiorcy, którzy dokonają zakupu terminala płatniczego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, mogą liczyć na wsparcie finansowe ze strony państwa.
Zgodnie z nowelizowaną ustawą o CIT (art. 18ef), podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych będzie mógł odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki na nabycie terminala płatniczego oraz wydatki związane z obsługą transakcji płatniczych przy użyciu terminala płatniczego poniesione w roku podatkowym, w którym rozpoczął przyjmowanie płatności przy użyciu terminala płatniczego, i w roku następującym po tym roku, do wysokości:
- 2 500 zł w roku podatkowym – w przypadku podatników zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych przy zastosowaniu kas rejestrujących, zgodnie z przepisami o podatku od towarów,
- 1 000 zł w roku podatkowym – w przypadku podatników innych niż określonych w pkt 1.
- Podsumowanie
Opisane wyżej działania ustawodawcy zmierzają do tego, by jak największa liczba transakcji gospodarczych była rozliczana przez przedsiębiorców w formie bezgotówkowej. Niewątpliwie takie rozwiązanie ma wiele zalet, w szczególności służy zwiększeniu przejrzystości transakcji gospodarczych i ułatwia kontrolę skarbową nad działalnością gospodarczą podatników. Natomiast z uwagi na to, jak niewiele czasu pozostało do wejścia w życie przepisów Polskiego Ładu, niewykluczone, że pełna realizacja tych zamierzonych celów może nastąpić dopiero wtedy, gdy wszyscy przedsiębiorcy, na których spoczywa obowiązek zakupu terminala płatniczego, z tego obowiązku się wywiążą i będą go stosować zgodnie z obowiązującymi przepisami.