Elektroniczna kontrola podatkowa – większa trafność typowania nieprawidłowo działających podmiotów

Digitalizacja fiskusa rozpoczęła się ponad dekadę temu. Już wówczas organy podatkowe dążyły do przeprowadzania kontroli podatkowych elektronicznie, widząc ogromny potencjał w tym rozwiązaniu. Problemem był jednak brak odpowiednich narzędzi informatycznych. Sytuacja zmieniła się wraz z wprowadzeniem w Polsce jednolitych plików kontrolnych (JPK). Wprowadzenie jednolitego standardu raportowania pozwala fiskusowi na przeprowadzanie elektronicznych kontroli podatkowych, w szczególności kontroli krzyżowych – weryfikacji prawidłowości rozliczeń dokonanych przez obie strony transakcji.

Dzięki JPK organy podatkowe mają natychmiastowy wgląd do informacji podatkowych firmy bez konieczności przeprowadzania żmudnej i niekomfortowej dla obu stron kontroli.

W celu pełnego wykorzystania danych zawartych w JPK_VAT, MF powołał specjalne Centrum Kompetencyjne ds. Analiz i Planowania Administracji Skarbowej przy Izbie Administracji Skarbowej we Wrocławiu, które zajmuje się analizą danych przesłanych w formatach JPK. Do dyspozycji ma narzędzia informatyczne umożliwiające wykorzystanie przesyłanych przez podatników JPK do weryfikacji poprawności rozliczeń VAT. Umożliwia ono zidentyfikowanie m.in. rozbieżności w przekazywanych plikach JPK_VAT i deklaracjach złożonych za tożsamy okres, rozbieżności co do kwot jednej transakcji wykazywanej przez dwóch kontrahentów w złożonych przez nich plikach JPK, jak również przypadki wykazania faktur zakupowych wystawionych przez podmioty nieposiadające statusu czynnego podatnika VAT czy też brak wywiązania się z obowiązku złożenia pliku JPK_VAT. Raporty z wykrytymi błędami są przekazywane do urzędów skarbowych celem pogłębionej weryfikacji.

Przekazanie w ręce skarbówki takiego narzędzia jak JPK_VAT spowodowało, że firmy są kontrolowane niemal przez cały czas. Ponadto, zakres przekazywanych danych jest bardzo szeroki – podatnicy muszą raportować niemalże wszystkie transakcje.

Ilość danych, którymi dysponuje fiskus sprawia, że obecnie ma on przewagę nad podatnikiem – widzi bowiem sposób wykazania transakcji zarówno przez samego podatnika, jak i jego kontrahentów. Pozwala to na szybką identyfikację podmiotów, które nie wywiązały się z obowiązku zaraportowania transakcji.

Co więcej, pracownicy urzędów skarbowych nie muszą już przeprowadzać licznych i żmudnych kontroli w siedzibie podatnika. Mając do dyspozycji JPK_VAT znacznie łatwiej jest wytypować te przedsiębiorstwa, w których prawdopodobieństwo wykrycia błędów jest większe, a kontrola podatnika w jego siedzibie jest już tylko zwieńczeniem całego procesu. Samo ministerstwo finansów podkreśla, że zmiana modelu typowania do kontroli spowodowała wzrost efektywności. Ogranicza bowiem ilość przeprowadzanych kontroli fizycznych, a jednocześnie zwiększa liczbę podatników, których rozliczenia fiskus bierze pod lupę.